یكي از عمليات هاي مهم نيروي هوائي عراق در مراحل پاياني جنگ با ايران ، حمله به نيروگاه توليد برق نكاء در كنار درياي خزر بود است . اين عمليات كه بدون تعصب بايد آن را يكي از موفق ترين عمليات برون مرزي نيروي هوائي عراق در عمق خاك ايران دانست تا كنون در داخل كشورمان كمتر مورد توجه قرار گرفته ( شايد هم اصلا نگرفته ) و داراي ويژگي هايي است كه شايد تاكنون بدان پرداخته نشده باشد. نكته مهم و جالب اين است كه اين مقاله عينا از ديد طرف مقابل نوشته شده و حاوي نكات فني جالبي است تا آنجاكه به نظر مي رسد كه نگارنده اين مقاله ، نزديك به ماجرا بوده و با دقت به شرح عمليات پرداخته است . اين مقاله بدون هيچ دخل و تصرفي عينا تقديم دوستان مي گردد. فقط دوستان فراموش نفرمايند كه صحت مطالب قيد شده در مقاله بر عهده اينجانب نبوده و صرفا مترجم آن بوده ام . البته در ادامه در پست ديگري خسارات وارده به نيروگاه در اين عمليات از منظر ايران بيان خواهد شد .
بال هاي عقابان نيروي هوائي عراق بر فراز درياي خزر
سال هاي زيادي از اين عمليات جنگي گذشته است . سال هايي كه جنگجويان عراقي درآن آرامش نداشتند و شرايط بوجود آمده آنان را مجبور به حضور در نبردهاي ديگري نمود در حاليكه آنان براي حمايت وطن و سربلندي تاريخ كشور و مردمشان با جان و خون و جوانانشان بهاي آن را پرداختند. ما درحالي اين گونه حوادث تاريخي را فراموش مي كنيم كه ساير كشورها حتي براي داشتن يك سطر از آن تاريخ حسرت مي خورند . تاريخ هرگز سطرهاي خود را دو بار نخواهد نوشت مگر بدست مرداني كه مادرانشان ديگر همچون انها را نخواهد زاييد . مرداني كه بال هايشان از غرب تا دورترين نقاط در شرق و جنوب بر روي درياي سرخ و خليج (ع ر ب ي) فارس و تنگه هرمز و درياي مازندران سايه افكند ، با بالهايشان به سمت خورشيد ، به سمت بزرگي و به سمتي بدون بازگشت پرواز كردند ... اما آنها بازگشتند ، با پيروزي هاي بزرگي كه زبان و قلم از توصيف آنها و توصيف آنچه كه ماوراي آنها از عقابان ( خلبانان ) گرفته تا فرماندهي و ستاد كه اين پيروزي ها را تدوين و ترسيم نمودند عاجز است .
يك جنگنده ميراز عراقي از نوع EQ-4
و مجهز به غلاف سوخت رساني در زير شكم هواپيما
نيروي هوائي عراق با استفاده از جنگنده هاي Mirage F-1 به صورت پيوسته و بدون درنگ حملات سنگيني را به اهداف دريائي ايران در عمق خليج فارس مثل جزيره لاوان و سيري كه به شدت از سوي ايران محافت مي شدند انجام مي داد . اما ايران مدعي بود كه هواپيماهاي عراقي با استفاده از فرودگاه هاي كشورهاي حاشيه جنوبي خليج فارس و سوختگيري مجدد دست به چنين عملياتي مي زند. در پاسخ به ادعاهاي ايران در اين زمينه ، فرماندهي عالي ارتش عراق از طراحان و دستگاه هاي اطلاعاتي خود درخواست نمود تا اهداف راهبردي را در عمق خاك ايران شناسائي نمايند كه حتي از مسافت دو جزيره سيري و لاوان هم دورتر باشد. در اين راستا طرح حمله به نيروگاه برق حرارتي نكا واقع در سواحل درياي مازندران در دستور كار قرار گرفت در حاليكه تنها 40 كيلومتر با اتحاد جماهير شوروي سابق فاصله داشت .
موقعيت نيروگاه نكا :
نيروگاه نكا يك نيروگاه حرارتي و گازي است كه قادر به توليد 2000 مگاوات برق بوده و از اين روي يكي از مهمترين و بزرگترين نيروگاه هاي توليد برق در خاورميانه به شمار مي رفت كه طبق گزارشات اطلاعاتي بدست آمده ، برق تهران و تاسيسات مجتمع پارچين براي توليد سلاح شيميائي و ساير تاسيسات نظامي را تامين مي نمود . اين نيروگاه در درياي مازندران و در مختصات WGS84: 36° 39′ 3″ N, 53° 17′ 57″ E واقع شده بود .
لينکها براي کاربران مهمان قابل دسترسي نيست، براي مشاهده ي لينکها لطفا ثبت نام کرده و وارد شويد
گزارشات نهادهاي اطلاعاتي :
اطلاعات بدست آمده در مورد نيروگاه نكا توسط سازمان اطلاعات نظامي ارتش عراق ، از سوي كارشناسان نفتي و برقي عراق نيز مورد بررسي و اهميت حياتي و تاثير مهم اين نيروگاه بر روي چرخه توليد برق ايران مورد تائيد و تاكيد قرار گرفت. از اين روي فرماني از فرماندهي كل ارتش عراق صادر و ضرورت انجام يك حمله هوائي و انهدام ديگ هاي بخار و توربين هاي توليد برق و در نتيجه تعطيلي نيروگاه مزبور براي زماني هر چه طولاني تر مورد تاكيد قرار گرفت .
آمادگي براي حمله :
همانگونه كه قبلا هم اشاره كرديم ، نيروگاه نكا در كنار درياي مازندران و بر روي خط ساحلي قرار داشت . لذا براي رسيدن به آن مي بايست پروازي به طول 1200 كيلومتر از پايگاه هوائي در عراق تا نيروگاه نكا و از ميان رشته كوه ها و دشت ها به صورت افزايش و كاهش ارتفاع ( به تناوب ) صورت مي گرفت تا اصل غافلگيري رعايت شود. بدون ترديد چنين هدفي با اين درجه از اهميت و بزرگي توسط ايران به خوبي پدافند مي شده است .
از اين روي خلبانان تمرينات سنگيني را روي اهداف و شرايط جغرافيائي شبيه سازي شده بر روي كوهها و بر فراز درياچه ثرثار و نيز انجام عمليات سوختگيري هوائي در ارتفاع كمتر از 100 متري اجراء نموده و توانستند هدف شبيه سازي شده را پس از پرواز در ميان دشت ها و ارتفاعات و نيز سوختگيري در شرايط فوق الذكر و با حداكثر توان حمل سوخت و مهمات و در شرايطي كه اين حجم سوخت و مهمات قدرت مانور هواپيما را به شدت كاهش مي دهد ، در ميدان تير و با بمب هاي حقيقي مورد حمله قرار دهند . پس از آنكه خلبانان با موفقيت آموزش ها را به پايان رساندند ، براي انهدام هدف به صورت كامل آماده شدند .
تجهيز هواپيماها :
هر كدام از هواپيماها به دو عدد بمب شديدالانفجار 400 كيلوگرمي از نوع سامب + دو مخزن سوخت خارجي اضافي به گنجايش 1100 لينر در زير هر بال + يك مخزن سوخت خارجي در زير بدنه اصلي هواپيما به گنجايش 2200 ليتر مجهز گرديدند. از آنجائيكه با اين حجم از تجهيزات بارگيري شده باز امكان رسيدن به هدف وجود نداشت ، لازم بود تا يك مرتبه سوختگيري هوائي با حجم 2500 ليتر براي هر هواپيماي شركت كننده در عمليات صورت پذيرد تا هواپيماها امكان رفت و برگشت به فضاي ايران را داشته باشند.
اما يك مشكل اساسي در راه رسيدن به چنين حدي از حمل مهمات و سوخت براي انجام چنين ماموريتي وجود داشت . در هيچ شرايطي نمي بايست وزن هواپيماي ميراژ افزون از 16.200 كيلوگرم گردد در حاليكه براي انجام اين ماموريت وزن هواپيما ، بمب ها و مخازن خارجي سوخت به 17.400 كيلوگرم رسيده بود. از طرفي هر راه حلي كه در نظر گرفته مي شد نمي بايست تاثيري بر روي توان تخريب بمب ها و يا حجم مخازن سوخت خارجي هواپيما بگذارد . بنا براين براي نخستين بار از هواپيما به گونه اي استفاده شد كه تا آن زمان بي سابقه بوده است !! و براي سال ها عده زيادي از چگونگي رسيدن هواپيما هاي عراقي به اهدافي در آن دور دست ها و با قابليت حمل مهمات كامل بي اطلاع بوده اند. !!
اين ايده مبتني بر آن بود كه هواپيما ها با مهمات كامل به هوا برخاسته اما مخازن سوخت هواپيما به صورت كامل سوختگيري نمي شدند تا اينكه به حداكثر وزن مجاز جهت برخاست يعني 16.200 كيلوگرم برسند . سپس در آسمان تتمه سوخت مورد نياز به هواپيماها رسانده شده تا وزن هر هواپيما به 17.400 كيلوگرم مي رسيد. با اين روش هواپيماها هم مهمات مناسب و هم سوخت كافي براي رسيدن و انهدام هدف را در اختيار مي داشتند. !!
اجراي عمليات ، حمله اول :
در روز 6 /12/ 1986 هواپيماهاي ميراژ عراقي كه جمعا بالغ بر 8 فروند مي شدند ( شامل 3 هواپيماي مهاجم ، 3 هواپيماي سوخت رسان و دو هواپيماي ذخيره ) از پايگاه هوائي صدام براي انجام ماموريت تعيين شده برخاستند اما در جريان سفر بدليل نامساعد بودن شرايط جوي و كاهش شديد ديد خلبانان عمليات با موفقيت همراه نبود و هواپيماها به پايگاه خود بازگشتند !!! اما اجراي مجدد عمليات حدود 10 ماه پس از انجام ماموريت ناموفق اول صورت گرفت چراكه براي وارد كردن ضربه موثر نياز به زمان بندي دقيق و مناسب وجود داشت .
روز 29 /09/ 1987 برابر با 14 آذر ماه 1365 - ساعت 12 بعدازظهر
با اعلام آمادگي از سوي خلبانان عراقي چنين روزي براي انجام ماموريت در نظر گرفته شد و كار آماده سازي هواپيماهاي ميراژ و تجهيز آنها به بمب ها ، مخازن سوخت و بازرسي هاي قبل از پرواز براي اطمينان از سالم بودن سامانه هاي ناوبري و موتور هواپيماها صورت گرفت چرا كه مسير ماموريت بسيار دور و انجام ماموريت درآن روز قطعي بود . ضمن آنكه شرايط آب و هوائي و اطلاعات واصله نيز امكان انجام ماموريت را تائيد مي نمود .
روز 29 /09/ 1987 ساعت 2 بعدازظهر
خلبانان عراقي براي انجام ماموريت طولاني و دشوار خود به آشيانه هواپيماها اعزام شدند تا نه تنها ماموريت جنگي خود را انجام دهند بلكه پاسخ محكمي به شايعات ايران و ترديد او به قدرت عقاب هاي عراقي داده باشند. پس از كسب اطمينان از بارگيري بمب ها و مخازن خارجي سوخت و نيز انجام چك هاي لازم كه هر خلبان مي بايست قبل از هر پرواز به انجام برساند ، موتور هواپيماها روشن و هواپيماهاي عملياتي در باند اصلي و هواپيماهاي سوخترسان در باندهاي فرعي به صورت همزمان به پرواز در آمدند . پس از طي مسافت حدود 10 كيلومتر خارج از پايگاه و اقدام به كاهش ارتفاع به500 متري نموده و با سرعت 700 كيلومتر بر ساعت به سمت مرزهاي ايران گردش كردند. با ورود به فضاي ايران هواپماها سرعت خود را به 900 كيلومتر بر ساعت رسانده و با عبور از منطقه بوكان به سمت هدف خود به پيش مي رفتند. ميراژها طبق نقشه از روي نخستين رشته كوه عبور كردند . اگر چه اين اولين باري نبودكه از اين كوه ها مي گذشتند اما اين نخستين گام براي رسيدن به هدفشان در دوردست بود. پس از طي حدود 40 كيلومتر ، هواپيما ها سرعت خود را به 700 كيلومتر بر ساعت كاهش دادند چرا كه اين سرعت مناسبترين ميزان مصرف سوخت را به همراه داشت . پس از رسيدن هواپيماها به درياچه مريوان ، مجددا سرعت را 500 كيلومتر بر ساعت كاهش داده تا بتوانند سوختگيري هوائي را با سرعت مناسب به انجام برسانند. در اين حالت هواپيماها در ارتفاع بسيار پائين يعني 50 متري تشكيل يك مثلث داده و براي مدت 10 دقيقه عمليات سوختگيري را به انجام رساندند. سوختگيري هوائي دومين مرحله اين عمليات تلقي مي گرديد.
سوختگيري ميراژهاي عراقي به صورت يار به يار
همه چيز طبق نقشه و مطابق با تمرينات قبلي پيش مي رفت . پس از انجام عمليات سوختگيري ، هواپيماهاي سوخت رسان به پايگاه مادر برگشته و هواپيماهاي مهاجم به پرواز خود به سمت هدف دور دست خود در پشت تهران پايتخت و از ميان كوه هاي و دشت ها و با سرعت 700 كيلومتر بر ساعت و ارتفاع بسيار پائين ادامه دادند . ميراژها از مقابل پايگاه هوائي شاهرخي عبور كردند اما همانگونه كه انتظار مي رفت رادارها ي ايراني بدليل كوهستاني بودن منطقه و ارتفاع كم هواپيماها نتوانستند آنها را رديابي كنند. خلبانان به سمت درياهاي شرق مي راندند از ميان شكاف ها و دره هاي عميق ، به سمت محل طلوع خورشيد و دروازه هاي پادشاهاني كه در داستانها از آنها با عنوان اسطوره ذكر مي شد. بال هايشان تنا چند ده متر با لبه كوه ها فاصله داشت . همچون عقاب پرواز مي كردند و بال هايشان خطوط سفيدي را از خود بر جاي مي گذاشت كه در تاريخ كشورشان فقط توسط مردان شجاعي مثل خودشان نوشته مي شد.
همه چيز مثل برق از كنارشان مي گذشت ، هواپيماهايشان با سرعت بالا و ارتفاع كم حركت مي كرد . كم كم كوه ها تنگ تر شدند تا انجائيكه براي پرواز به صورت خطي و پشت سر هم قرار گرفتند . اما پس از چند دقيقه هواپيماها از كوه ها گذشته و درياي شرق ... درياي مازندران به رنگ آبي در مقابلشان گشوده شد. اكنون آب هاي آبي رنگ سايه عقاب هايي از غرب را بر خود مي ديد كه نه قبل و نه بعد از آن سابقه نداشت .
بالهاي آهنين عقابان ميراژ عراقي برفراز درياي مازندران
هواپيماهاي عراقي به پرواز در ارتفاع كم بر فراز درياي مازندران ادامه داده و مسافتي بالغ بر 250 كيلومتر را در ارتفاع حدود 20 متري سطح دريا و با سرعت 900 كيلومتر بر ساعت به سمت هدف و در حاليكه شبحي از آن در دوردست به چشم مي خورد به پيش مي راندند . در فاصله 30 كيلومتري هدف با گردش 150 درجه اي خود را در وضعيتي مستقيم رو به هدف قرار دادند در حاليكه اكنون ديگر 4 دودكش بلند آن به وضوح قابل مشاهده بود.
پس از آن خلبانان عراقي خود را براي حمله نهائي به هدف آماده كرده و در فاصله 15 كيلومتري ارتفاع را به 80 متر افزايش دادند و در حالتي كه هدف با چشم غير مسلح نيز قابل روئيت بود طبق دستور فرمانده دسته ، حمله همزمان سه هواپيما به نيروگاه نكا آغاز گرديد .
نيروگاه نكا توسط بمب هاي عراقي با موفقيت 100% مورد اصابت قرار گرفت و در اثر آن مركز اصلي توليد برق نيروگاه منهدم گرديد . فعاليت پدافند هوائي منطقه ضعيف بود و آن هم از سوي يگان هاي دريائي ايران صورت پذيرفت و آسيبي هم به هواپيماهاي عراقي نرساند چرا كه آنها در محاسبات خويش اصلا تصور نمي كردند كه روزي هواپيماهاي عراقي بتوانند به آن نقاط دوردست برسند اما اين نيروي هوائي عراق و خلبانانش بودند كه توانستند پيروزي را بارمغان بياورند كه ديگران از انجامش عاجز بودند
از چپ به راست لحظات پرتاب و اصابت بمب ها به هدف در نيروگاه نكا
ميراژهاي عراقي در حالي آب هاي شرق درياي مازندران را ترك كردند كه در پشت سرشان پيروزي بزرگي را براي مردم و وطنشان رقم زدند و آتش از محوطه نيروگاه نكا زبانه مي كشيد و نشانه هاي ترس و نا اميدي در چهره كساني كه اين پيروزي را غير ممكن مي دانستند ديده و دهانشان هم بسته شد
لينکها براي کاربران مهمان قابل دسترسي نيست، براي مشاهده ي لينکها لطفا ثبت نام کرده و وارد شويد
ميراژهاي عراقي راه بازگشت را از ميان كوه ها و دشت ها در پيش گرفتند و اين بار از سوي جنگنده هاي MIG-25 و MIG-23 مورد استقبال قرار گرفتند.
ميراژهاي عراقي در حالي بازگشتند كه بر روي بال هايشان نسيم درياي مازندران و نسيم پيروزي و بزرگي را حمل مي كردند . پيروزي كه ديگر هرگز تكرار نخواهد شد مگر بدست شجاعاني كه خالص براي خدا و مردمشان و وطنشان مي جنگند.
انجام عمليات 2:25 – دو ساعت و بيست و پنج دقيقه – زمان برد كه يكي از طولاني ترين و دور دست ترين عمليات جنگي ثبت شده در تاريخ نيروهاي هوائي محسوب مي شود (!!!) . پس از فرود امن هواپيماها ، اتحاد جماهير شوروي سابق اعلام كرد كه هواپيماهاي عراقي بر فراز درياي مازندران به پرواز درآمده و توانسته آنها را در مسير بازگشت رديابي نمايد.
پس از انجام موفقيت آميز عمليات ، عدنان خير ا... وزير دفاع در يك مصاحبه تلويزيوني حاضر شد و تصريح كرد كه هواپيماهاي عراقي هدفي راهبردي را در عمق خاك ايران مورد هجوم قرار داده اند . همچنين اعلام كرد كه اين واپيماها در كجا سوختگيري كرده اند و در پايان نيز اعلام نمود ، نيروي هوائي عراق توان آن را دارد كه هر هدفي را در هر نقطه اي از خاك ايران مورد حمله قرار دهد.
